Topuk Dikeni ve Topuk Dikeni Belirtileri

Toplumda bir hayli yaygın karşılaşılan sorunlardan biri olmasına rağmen, birçok kişi “Topuk dikeni nedir? Topuk dikeni tedavisi nasıl olur?” sorularının doğru yanıtlarına hakim değil. Topuktaki yaygın ağrıyla ayırt edilebilen topuk dikeni sorunu, ilerleyen zamanlarda ayak üstüne basılamayacak düzeye kadar ilerleyebiliyor. Bu nedenle uzman görüşü ve erken tedavi büyük önem taşıyor. Tanısı görüntüleme yöntemleri ile kolaylıkla konulabilen rahatsızlık özellikle ileri yaşlardaki kişilerde daha sık görülüyor. 

Topuk Dikeni Nedir?

Tıbbi adı epin kalkanei, plantar fasit olan rahatsızlık halk arasında topuk dikeni olarak anılıyor. Topuk dikeni, topukta aşırı yükün oluşturduğu bir kemik çıkıntısına deniyor, bu çıkıntı ayak tabanında ağrıya neden oluyor. 

Ayak tabanındaki plantar fasya adındaki bant, ayak kavisinin oluşumuna yardımcı oluyor ve ayağı destekliyor. Ayağa farklı birçok noktadan bağlanan bant, topukta da bir bağlantı noktası bulunduruyor. Tabanın ön kısmında 5 adet bağlantı noktası yer alması basıncı hafifletirken topukta bulunan tek bağlantı, topuğa binen yükün çok daha fazla olması anlamına geliyor. Yüksek basınç, kemik çıkıntısına neden gösteriliyor. Bant ile topuğun bağlanma noktasındaki kalsiyum iyonları çökerek kemikleşiyor.

Her topuk ağrısının nedeni diken olmasa da birçok vakada topuk dikeni tespit ediliyor. Ağrının tam topuk altında olması ayırt edici olurken hastaların %90’ında tek ayakta ağrıya rastlanıyor. Çift ayakta ağrı olduğunda romatizmal diğer hastalıklar araştırılıyor. Hastalığın belirgin semptomları olduğu ve röntgen ile rahatlıkla görülebildiği için teşhisi oldukça kolay ve zahmetsiz oluyor. 

Topuk Dikeni Neden Oluşur?

Bir kilometre uzunluğundaki bir yürüyüş ayaklara ortalama 50 ton stres binmesine neden oluyor. Kilo, basış sorunları, yanlış ayakkabı seçimi bu yükün daha da artması anlamına geliyor. Akut ağrılar tedavi edilmediğinde, hatalar sürdürüldüğünde ağrı kronikleşerek sorun artıyor. Uzun vadede oluşan sorun, tekrarlanan travmalar sonucu ayağın yassı kiriş kapısı eklentisinde belirginleşen hasar olarak betimleniyor. 

Hastalığın birçok sebebi bulunuyor. İşte topuk dikeninin olası sebepleri: 

• Topuklu ayakkabı giyimi nedeniyle hastalık kadınlarda çok daha fazla görülüyor. 
• Gerekli olmasına rağmen ortopedik ayakkabı giymeyen kişiler sorunla daha sık karşılaşıyor. Ayak deformiteleri, basış sorunları sorunları beraberinde getiriyor. İçe, dışa basma, tarak kemiği düşüklüğü, ayak kemeri yüksekliği hastalığa sebep oluyor. 
• Yanlış ayakkabı seçimi hastalığa neden gösteriliyor. Ayakkabının yapılan etkinliğe uygun olması gerekiyor. Yanlış ayakkabılarla uzun yürüyüş veya koşu yapmak, topuk dikenine neden olabiliyor. Kişilerin yürüyüş yaparken yürüyüş için tasarlanan rahat ayakkabı modellerini giymesi, koşu içinse tabanı şok etkisini emen özel modelleri tercih etmesi tavsiye ediliyor. 
• İleri yaş nedeniyle, kendiliğinden diken oluşabiliyor. 
• Obezite topuk dikeninin en sık görülen nedenleri arasında sıralanıyor. Bedenin topuğa bindirdiği yük arttıkça, hastalık ihtimali öne çıkıyor. 
• Osteoartrit ve diyabet  gibi kronik hastalıklar, dolaylı olarak topuk dikenine neden olabiliyor. Hem karaciğer ve şeker hastalıkları hem de yaşlılık nedeniyle topuk etrafındaki sıvı kendiliğinden azalıyor ve bu da basınç etkisinin kemikleşme oluşturması için ideal koşulları sağlıyor.
• Romatizmal hastalıklar sonucu topuk dikeni görülebiliyor. 
• Bale, aerobik dans, uzun mesafeli koşu gibi ayak bağ dokusunda stres yaratan aktiviteler hastalığa neden olabiliyor. Uzun süre ayakta kalmak da topuk dikeni oluşturuyor. 
• Topuğu sertçe vurma, çarpma gibi travmalar hastalık riskini artırıyor. 
• Bel fıtığı ve omurga rahatsızlığı olanların yanlış duruş ve basış alışkanlıkları topuk dikeni oluşmasına imkan veriyor. 

Topuk Dikeni Belirtileri

Topuk dikenin genellikle ağrı dışında bir belirtisi bulunmuyor. Oluşum noktasında oluşan iltihaplanma, ağrıya neden gösteriliyor. Ağrılar çoğunlukla sabah ilk ayağa kalkıldığında görülüyor, bıçak saplanması veya iğne batması olarak tanımlanabilen bu acı sonrasında kendiliğinden geçiyor. Uzun süre oturduktan sonra aniden ayağa kalkıldığında geri dönen ağrıya zaman zaman inflamasyon, şişlik, ısı artışı da eşlik edebiliyor. Kimi vakalarda topukta dışarıdan görülebilen kemik benzeri çıkıntı yer alıyor. Çıplak ayakla yürümeyi zorlaştıran çıkıntı, ayak tabanında hassasiyet yaratabiliyor. Her belirti herkeste görülmediği gibi bazı kişilerde çıkıntı boyutu çok daha fazla olmasına rağmen semptomun daha az olduğu belirtiliyor. 

Topuk Dikeni Nasıl Anlaşılır? 

Topuk dikeni tanısı için uzman muayenesi gerekiyor. Hastadan alınan bilgiler doğrultusunda tetkiklere başlanıyor. Uykuda ayak ağrısı, sabah ilk adımlarda görülen keskin acı, gün içinde gelip giden ağrı, topuk dikeni tanısı ihtimalini artırıyor. Klinik değerlendirme sonrası hastanın ayak röntgeni çekilerek veya ultrasonografi ile kesin tanıya ulaşılıyor. Bazı hastalarda röntgen temiz çıkmasına rağmen ağrı rahatsızlığı olması halinde diğer hastalıklar için tetkikler gerçekleştirilebiliyor. Bazı kişiler, sorun bildirmemelerine karşın, başka bir nedenle çektirdikleri röntgen sonucunda da topuk dikeni rahatsızlıkları bulunduğunu öğrenebiliyor. 

Topuk Dikeni Tedavisi

Topuk dikeninin tedavisinde öncelikle hastalığın sebeplerinin yok edilmesi yoluna başvurulabiliyor. Uzmanlar; kilo verme, kösele ayakkabı kullanmama, rahat ve ortopedik ayakkabı seçimi önerilerinde bulunuyor. Ayağa binen basıncı azaltmak, ağrıyı kontrol altına almak ve doku iyileşmesini desteklemek için öneriler sıralanıyor. Dokuların esnekliğini artırmak da hedefler arasında yer alıyor. Topuk dikeni sorunun varsa, doktordan beslenme önerilerinden egzersizlere kadar bir dizi tavsiye alacağını bilmelisin. En sık başvurulan topuk dikeni tedavi yöntemleri ise şöyle sıralanıyor: 

• İstirahat: Dinlenme ayak üstündeki baskıyı azalttığı için ağrı dinebiliyor. 
• Soğuk kompres: Soğuk iltihabı baskılayarak ağrıyı ve şişkinliği hafifletiyor. 
• Tabanlık kullanımı: Uzmanlar ayağın özelliklerine uygun tabanlıkların kullanılmasını tavsiye edebiliyor. Gece ateli de tercih ediliyor. 
• Egzersiz ve fizik tedavi: Açma germe egzersizleri yapılıyor. 
• Şok emici ayakkabılar: Yumuşak dokuların adımla beraber tabandan gelen şok etkisinden zarar görmemesi için darbe emici spor ayakkabılar tavsiye ediliyor. 
• İltihap ilaçları: İltihap azaltıcı ilaçlar, doku oluşumunu destekleyen vitamin ve mineraller, beslenme önerileri, doktorlarca verilebiliyor. 
• Şok tedavisi: ESWT adı verilen şok tedavisi ses dalgaları ile yapılıyor. 
• Proloterapi: Enjeksiyon ile gerçekleştirilen tedavi iyileşmeye destek olabiliyor. 
• PRP: Cilt bakımında kullanılan yöntem, topuk dikeni içinde tercih edilebiliyor. Kişiden alınan hücreler topuğa enjekte edildiğinde iyileşmeye yardım edebiliyor. 
• Cerrahi: Ameliyat çok nadir tercih edilse de, zaman zaman dikeni çıkarmak için cerrahi müdahale tek yol olabiliyor. 

Topuk Dikeni Nasıl Geçer?

Hastanın durumuna göre tedavi süresi değişiyor ancak yapılan çalışmalar, hastaların %90’ının ameliyata gerek kalmadan 9 ile 12 ay arasında iyileştiğini gösteriyor. Uzman önerilerinin gerçekleştirilmesi büyük önem taşıyor. Neredeyse tamamı ağrısız ve acısız olan yöntemler, uzman tavsiyeleriyle gerçekleştirildiğinde, düzenli muayene ile kontrol edildiğinde sonuç alınabiliyor. Hastaların çıplak ayakla sert zeminlere basmaması tedavi sürecinin en önemli parçasını oluşturuyor.

Topuk dikeni oluşumunu önlemek için genç yaşlardan itibaren yüksek topuklu, kösele ayakkabıları uzun süre giymemeye özen gösterebilir, ayak şekline uygun, şok emici özellik sergileyen kaliteli spor ayakkabılar seçebilirsin. Özellikle sportif aktiviteler için özel tasarlanan yürüyüş ayakkabısı ve koşu ayakkabısı seçeneklerine yönelebilir, ayağının egzersiz sırasında desteklendiğinden emin olabilirsin. Modeller arasından seçim yaparken darbe emicilik etkisine dikkat etmen önemli görülüyor. Eğer basış veya kemer sorunu nedeniyle ortopedik ayakkabı ihtiyacın varsa, ortopedik özelliklerle donatılan özel ayakkabı modellerini seçebilir, şıklıktan ödün vermeden konforu hissedebilirsin. Düzenli germe egzersizleri yaparak, dengeli beslenerek, kilo kontrolü ile hastalık riskini azaltabilirsin. Ayak sağlığı ile ilgili rutin bakım öneri de Skechers blog’ta seninle.